St. Eustatius, het eilandje van 21 vierkante kilometer met 3.700 inwoners dat vorig jaar een Caribische gemeente van Nederland is geworden, is bitter verscheurd tussen nostalgie, milieubehoud en welvaart-door-olie. De lokale internetkrant ‘Statia News’ stroomt over van ingezonden stukken.
NuStar, een groot multinationaal olieopslagbedrijf dat al 56 olieopslagtanks op Statia heeft met een totale capaciteit van ruim 13 miljoen vaten, wil graag nog 25 tot 40 extra tanks op het eiland neerzetten. Daar hebben ze een terrein voor op het oog op amper een kilometer van de rand van de pittoreske hoofdplaats Oranjestad.
De meeste eilanders begrijpen maar al te goed dat NuStar de enige motor is van hun economie. De financiële afspraken met NuStar zouden – als er goed wordt onderhandeld – de gemeentebegroting niet alleen geheel kunnen dekken, maar ook nog kunnen zorgen voor overschot. Bovendien kondigt NuStar aan dat ze na de uitbreiding veertig jobs extra zullen hebben voor lokale werkkrachten.
Die uitbreiding, waar NuStar bijna een half miljard dollar voor wil investeren, valt toch niet bij iedereen in goede aarde. Vooral de mensen die hun brood verdienen in de rudimentaire toeristensector zijn bang dat het rustieke Statia zijn charme gaat verliezen als er vanuit het prachtig geconserveerde 18e eeuwse Oranjestad zicht is op lelijke olietanks en op reuzenschepen die voor lossen en laden afmeren aan een nieuwe pier die een mijl ver de tropisch blauwe zee insteekt. Sommige bewoners willen de uitbreiding in het geheel tegenhouden. Anderen willen op zijn minst NuStar verplichten een ander stuk van het eiland te kiezen waar de tanks grotendeels buiten het gezichtsveld vallen.
Walter Hellebrand, directeur van de Sint Eustatius Monument Foundation, had zelfs een kortgeding aangespannen om de bouw van extra tanks te voorkomen. Er zouden op het beoogde terrein verschillende slavenbegraafplaatsen en belangrijke archeologisch vindplaatsen verstoord worden. Hij heeft van de rechter voorlopig nul op het rekest gekregen omdat de bouwaanvraag van NuStar tot uitbreiding immers nog niet formeel bij het eilandbestuur is binnengekomen.
Het Amerikaans-Duitse stel Laura en Win, sinds mensenheugenis eigenaar van hotel ‘King’s Well’, hebben nu de sleepboten al voor de deur liggen die het werk verrichten voor de bestaande terminal. “Er zit geen vis meer in dit stuk van de zee, want de olietankers pompen hier gewoon hun afval weg”, zegt Laura, ” en ik moet er toch niet aan denken dat er een ongeluk gebeurt met zulke hoeveelheden olie.” Win voegt toe: “voor alles zijn regels en sludge wegpompen mag niet, maar er is niemand die controleert of bestraft.”
Op de vraag waarom het zo veel gevraagd is de tanks buiten het gezichtsveld van de stad te houden heeft plantmanager Mike McDonald van NuStar op St. Eustatius een simpel antwoord: zoveel uitwijkmogelijkheid is er niet op het minieme eiland. Het is er bijna overal bergachtig en aan de noordkust kan er niet gewerkt worden omdat de zee er te onstuimig is. De tanks neerzetten op een van drie mogelijke alternatieve locaties maakt de investering veel te duur.
De bouwaanvraag zal eerdaags wel in de bus vallen, verwacht Louis Brown, locoburgemeester van
St. Eustatius. “Archeologie studenten uit Leiden onderzoeken het beoogde terrein en brengen de sites in kaart die moeten gepreserveerd worden. Aan de hand van hun rapport kan NuStar bepalen waar ze kunnen bouwen. Dan krijgt het eilandbestuur de aanvraag en dan kan er een besluit genomen worden.” Hijzelf ziet geen graten in de bouw. “Tegenstanders hebben gemakkelijk praten. Ze komen vaak van elders en hoeven hun inkomen niet op het eiland te verdienen zegt hij. Op Aruba en Bonaire staan ook van die tanks en die hebben nog geen toerist afgeschrikt.”
De Nederlandse kwartiermaker Wim Hofman van het ministerie van Infrastructuur en Milieu die de aansluiting van St. Eustatius bij de Nederlandse milieuregelgeving begeleidt is er gerust in dat de strengste normen zullen worden nageleefd. “NuStar voldoet nu al aan een internationale standaard die de Nederlandse milieuwetgeving niet veel ontloopt en straks gaat Nederland Statia bijstaan om de milieu wetten te implementeren en te bewaken”, bezweert hij. Hoffman geeft toe dat er in het verleden wel een incident is geweest waarbij olie in zee is gelopen, maar dat was “onbetekenend” en zeker niet alarmerend.
“NuStar is duidelijk de gorilla van 900 pond op St. Eustatius”, schrijven meneer en mevrouw Morgan uit het gehuchtje White Wall in een brief aan ‘Statia News’, “als die in actie komt dan doet iedereen voorzichtigheidshalve een stapje opzij. Maar de baai van Oranjestad is een van de charmantste stukjes kust van de Cariben omdat die nog niet is volgeplempt met lelijke vakantieressorts. De onderwaterwereld is er een van de mooiste op aarde. Nu bedreigt Nustar die schoonheid met dat uitbreidingsproject. Natuurlijk is het duurder voor NuStar om elders te bouwen, op een plek die voor hun misschien niet de ideale is. Maar we weten dat NuStar best een andere terrein zou kunnen vinden en dat dit beter zou zijn voor Statia en meer in het belang van de bewoners.”
Misschien lost NuStar het verscheurende dilemma nog anders op. Als het gesteggel op Statia nog lang voortduurt en de aanvraag niet snel kan behandeld worden, gaat het ideale investeringsmoment voorbij, wordt het gereserveerde geld voor iets anders of elders ingezet en valt Statia uit de boot.
Kamervragen
Ronald Van Raak (SP) heeft aan minister Donner van Koninkrijksrelaties Kamervragen gesteld over de uitbreiding van NuStar op Sint Eustatius.
Hij wil weten wie er precies beslist over die uitbreiding en of er voldoende rekening is gehouden met historische, archeologische en culturele aspecten.
Omdat de Wet Maritiem Beheer BES-eilanden nog in behandeling is in de Eerste Kamer en niet alle Nederlandse wetgeving op St. Eustatius is geïmplementeerd, beslist de eilandsraad nog geheel zelfstandig over de uitbreiding. Nederlandse specialisten geven advies.
Diverse Statiaanse organisaties hebben tegen de uitbreiding beroep aangetekend bij UNESCO, het agentschap van de Verenigde Naties dat zich bezig houdt met monumentenbescherming.
Van Raak pleit voor een referendum over de uitbreiding van NuStar. Hij wil dat er geen onomkeerbare stappen worden genomen voordat de besluitvorming geheel is afgerond.
Advies van STENAPA
Directeur Kate Walker van STENAPA (St. Eustatius National Parks) wordt zowel door NuStar als door de overheid om advies gevraagd en is blij dat haar aanbevelingen zorgvuldig worden meegenomen in de milieu afwegingen omtrent de uitbreiding van NuStar. “Ik ben vooral tevreden met de wetgeving die van de Sababank (het zeegebied tussen Saba en Statia) een beschermd gebied heeft gemaakt. We kunnen NuStar en de olietankers aan scherpe afspraken houden en we kunnen straks van de Nederlandse overheid ook verwachten dat ze optreden als er overtredingen worden geconstateerd zoals het lozen van afval- of ballastwater.”